Het verhaal begint met Charles Theodorus Stork, oprichter van de machinefabriek die zijn naam droeg. In 1857 maakte hij met zijn broer Coenraad een studiereis naar Glasgow. De twee brachten er een bezoek aan een ‘free library’. Stork raakte erdoor geïmponeerd. Hij zag de bibliotheek als een uitgelezen kans om zijn arbeiders te verheffen. In 1869 huurde hij het Beursgebouw voor zijn werknemers, die er boeken en kranten konden lezen en een biertje konden drinken. Het zou de springplank worden naar zijn eerste bibliotheek in Hengelo. Die kwam er in 1887. In de oude tekenschool van Stork, met een paar honderd boeken.
In januari 1895 verhuisde de bibliotheek naar het grotere Vereenigingsgebouw. Stork maakte dat nog net mee. Hij overleed in juli van dat jaar. De boekencollectie groeide naar zo’n 1000 titels. Het overgrote deel van de 750 personeelsleden van Stork was vaak te vinden in de bibliotheek. De beschikbare ruimte werd te krap. Opnieuw werd de boekenverzameling verplaatst, naar de Fabrieksstraat, waar de Afdeling Belangen Personeel kantoor hield. Dat gebouw had naar de mening van Coen Stork, die zijn vader Charles opvolgde als directeur van de fabriek, te weinig allure. Hij riep ter gelegenheid van het 25-jarige huwelijk met zijn vrouw Helena (meisjesnaam Waller) het Stork-Wallerfonds in het leven. Het echtpaar stortte 50.000 gulden in dat fonds, voor de komst van een Openbare Leeszaal en Bibliotheek. Stork, die ingenieur was en een belezen man, zinspeelde toen al op de bouw van een nieuwe bibliotheek. Hij wilde iets doen voor ‘de gemeenschap’.
Zijn wens kreeg gestalte op een vertrouwde plek: het Vereenigingsgebouw. Dat werd verbouwd, naar een ontwerp van architect Anton K. Beudt. Beudt maakte een plan voor een riante leeskamer in het gebouw, die in 1919 tot stand kwam. De nieuwe bibliotheek was voor alle Hengeloërs toegankelijk. Van de gestorte 50.000 gulden werd 10.000 gulden benut voor de inrichting en verbouwing van het Vereenigingsgebouw. Het restant werd belegd in de machinefabriek van Stork en zou in de toekomst moeten dienen als startkapitaal voor een nieuw te bouwen bibliotheek in Hengelo. De boekencollectie groeide tot zo’n 15.000 titels, jaarlijks werden er meer dan 40.000 boeken uitgeleend. Coen Stork, bijgenaamd Meneer Coen, zag het succes van de bibliotheek als een stimulans.
Hij zette zijn nieuwbouwplan door. Zijn eerste voorkeur ging uit naar een locatie in Tuindorp ’t Lansink, de wijk die hij had laten bouwen. De gemeente leunde echter meer naar de binnenstad. De twee partijen vonden elkaar in het midden: de Vondelstraat. Met het restant van het Stork-Wallerfonds kon de bouw niet volledig worden gefinancierd. Stork vulde dat aan. De bouw kostte 41.000 gulden, de gemeente stelde de grond beschikbaar. Ook deze bibliotheek, op 31 mei 1930 geopend, werd ontworpen door architect Beudt, in de stijl van de Amsterdamse school. Ze zou tot 1986 in gebruik blijven.
Bron: Tubantia. 21 juli 2021